Παρόλο που την τελευταία διετία, οι δωρεές οργάνων και οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα έχουν παρουσιάσει σημαντική βελτίωση, αν κοιτάξει κανείς τα επίσημα στοιχεία συνειδητοποιεί ότι απέχουμε αρκετά από το επιθυμητό και από αυτό που συμβαίνει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο δείκτης της χώρας μας είναι μόλις 7,5 δοτές ανά εκατομμύριο πληθυσμού, την ώρα που στην Ισπανία ο δείκτης αγγίζει τους 35 δότες. Τα τελευταία χρόνια γίνονται αξιόλογες προσπάθειες ενημέρωσης των πολιτών γύρω από το θέμα ταμπού της δωρεάς οργάνων, ωστόσο ακόμη οι Έλληνες είμαστε διστακτικοί, ενώ η γραφειοκρατία είναι κι εδώ παρούσα, με αποτέλεσμα ασθενείς να καταφεύγουν στο εξωτερικό για μεταμόσχευση.
Ο δείκτης της χώρας μας είναι μόλις 7,5 δοτές ανά εκατομμύριο πληθυσμού, την ώρα που στην Ισπανία ο δείκτης αγγίζει τους 35 δότες. Τα τελευταία χρόνια γίνονται αξιόλογες προσπάθειες ενημέρωσης των πολιτών γύρω από το θέμα ταμπού της δωρεάς οργάνων, ωστόσο ακόμη οι Έλληνες είμαστε διστακτικοί, ενώ η γραφειοκρατία είναι κι εδώ παρούσα, με αποτέλεσμα ασθενείς να καταφεύγουν στο εξωτερικό για μεταμόσχευση.
Πριν λίγες ημέρες, ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), Αναστάσιος Χατζής, απηύθυνε έκκληση για περισσότερες δωρεές οργάνων, επισημαίνοντας ότι οι πραγματικές ανάγκες της χώρας μας είναι διπλάσιες από αυτές που ικανοποιούμε σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι πως το 2011 και το 2012 υπήρξαν μόλις 80 δότες, αν και ο αριθμός ήταν διπλάσιος από άλλες χρονιές.
Τα νούμερα αυτά είναι απογοητευτικά, καθώς η έλλειψη ενημέρωσης του πληθυσμού, οι μύθοι που περιβάλλουν το θέμα, η γραφειοκρατία, αλλά και η απουσία ενός δικτύου ανάμεσα στο υπουργείο Υγείας, τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) και τελικά την προσφορά οργάνων συνηγορούν στο να έχουμε ίσως τον μικρότερο αριθμό αξιοποιηθέντων δοτών. Σύμφωνα με τον νόμο, οι ΜΕΘ είναι υποχρεωμένες να ενημερώνουν τον ΕΟΜ, στις περιπτώσεις εγκεφαλικού θανάτου. Ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που οι ΜΕΘ παραλείπουν να ενημερώσουν τους ασθενείς ή τις οικογένειές τους για αυτό το σημαντικό ζήτημα, αδιαφορώντας ουσιαστικά για τους χιλιάδες συμπολίτες μας που περιμένουν ένα μόσχευμα...
Δεκάδες είναι και οι ασθενείς που ταξιδεύουν στο εξωτερικό για μεταμοσχεύσεις, αφού η λίστα αναμονής στην Ελλάδα είναι πολύχρονη. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρουν τα στοιχεία του ΕΟΜ, τα τελευταία δύο χρόνια υποβλήθηκαν σε μεταμοσχεύσεις στο εξωτερικό 50 ασθενείς, με το κόστος να ξεπερνά τα 10 εκατομμύρια ευρώ. Πέραν όμως της μεγάλης αναμονής, αρκετά ζωτικής σημασίας είδη μεταμοσχεύσεων (όπως του πνεύμονα ή τμήματος του ήπατος από τον γονιό στο παιδί) δεν πραγματοποιούνται στην Ελλάδα, λόγω της έλλειψης νοσηλευτικού προσωπικού.
Όσον αφορά στο κόστος των μεταμοσχεύσεων, ο αντιπρόεδρος του ΕΟΜ, Δημήτρης Γάκης, υπογράμμισε: «Δεν είμαστε ευχαριστημένοι από το επίπεδο των μεταμοσχεύσεων και χρειαζόμαστε βοήθεια από την Πολιτεία, η οποία δεν μας στηρίζει όσο θα έπρεπε. Σήμερα ο προϋπολογισμός του ΕΟΜ είναι 450.000 ευρώ, ενώ μία μεταμόσχευση ήπατος στο εξωτερικό κοστίζει από 250.000 έως 450.000 ευρώ. Επίσης το κόστος της αιμοκάθαρσης ενός νεφροπαθή ανέρχεται στις 41.500 ευρώ ετησίως και η πιθανότητα να ζει μετά μια πενταετία ο νεφροπαθής που υποβάλλεται σε αιμοκάθαρση είναι 46% ενώ αν υποβληθεί σε μεταμόσχευση η πιθανότητα είναι 90%».
«Χαραμάδα» αισιοδοξίας στα παραπάνω αφήνει το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη είναι η «πρωτεύουσα των μεταμοσχεύσεων» και αποτελεί ένα μεγάλο μεταμοσχευτικό κέντρο, με την αναλογία των δοτών ανέρχεται σε 12 ανά εκατομμύριο πληθυσμού, ενώ όπως σημείωσε ο κ. Χατζής, υπάρχει προοπτική να αρχίσουν να πραγματοποιούνται και μεταμοσχεύσεις καρδιάς και πνευμόνων στο νοσοκομείο Παπανικολάου. Άξια μνείας είναι και το Ιπποκράτειο και το ΑΧΕΠΑ, τα οποία συνεχώς προσπαθούν να βελτιώσουν τις μεθόδους τους. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της προσφοράς των τριών αυτών νοσοκομείων, αρκεί να αναλογιστεί πως την τελευταία 25ετία χάρισαν ζωή σε 4.235 ανθρώπους. Στο ΑΧΕΠΑ μάλιστα από το 1986 λειτουργεί η μοναδική Τράπεζα Οφθαλμών της χώρας.
Μύθοι και αλήθειες για τη δωρεά και τη μεταμόσχευση οργάνων
1. Σχεδόν όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος μπορούν να μεταμοσχευθούν. Τα νεφρά, οι πνεύμονες, το ήπαρ, τα μάτια, η καρδιά, το πάγκρεας, ο μυελός των οστών, το αίμα, ακόμη και το δέρμα ή τα οστά.
2. Κάθε 27 λεπτά γίνεται μια επέμβαση μεταμόσχευσης στον κόσμο και κάθε 2 ώρες και 24 λεπτά κάποιος πεθαίνει περιμένοντας για κάποιο μόσχευμα.
3. Στην Ισπανία, που κατέχει την πρώτη θέση στη δωρεά οργάνων, είναι σπάνιο οι συγγενείς κάποιου εγκεφαλικά νεκρού ασθενή να αρνηθούν να μεταμοσχευθούν τα όργανά του.
4. Όσοι έχουν εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο Δωρητών Οργάνων και αλλάξουν γνώμη, μπορούν ανά πάσα στιγμή ενημερώνοντας τον ΕΟΜ να διαγραφούν.
5. Ο εγκεφαλικά νεκρός ασθενής δεν μπορεί να επανέλθει στη ζωή, καθώς πρόκειται για την ανεπανόρθωτη απώλεια της συνείδησης και της ικανότητας αυτόματης αναπνοής. Επίσης, αν νεκρώσει ο εγκέφαλος κανένα όργανο δεν μπορεί να λειτουργήσει αυτοδύναμα.
6. Εκτός από τη συμβατότητα με τον εκάστοτε λήπτη, το βάρος, η ηλικία και η γενικότερη κατάσταση της υγείας μας είναι μερικά από τα στοιχεία που καθορίζουν το εάν μπορούμε να γίνουμε δότες ή δωρητές οργάνων.
7. Για την Εκκλησία, η μεταμόσχευση δεν αποτελεί αμαρτία, αλλά πράξη αυτοθυσίας και αλληλεγγύης.
8. Μπορεί να γίνει κάποιος δωρητής οργάνων με μια αίτηση σε ένα ΚΕΠ ή στο www.eom.gr και για να γίνει δωρητής μυελού των οστών δίνοντας δείγμα αίματος σε κάποιο Κέντρο Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών.
9. Σε ειδικές περιπτώσεις, είναι δυνατόν να δοθεί από ζώντα δότη ένα νεφρό σε έναν συγγενή δευτέρου βαθμού εξ' αίματος, αφού ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει κανονικά με ένα μόνο νεφρό. Επιπλέον, μπορεί να μεταμοσχευθεί μέρος του ήπατος, του πνεύμονα ή του λεπτού εντέρου.
10. Δεν επιτρέπεται η κατευθυνόμενη δωρεά ιστών και οργάνων μετά τον θάνατο του δότη προς ορισμένο λήπτη. Αντίθετα, ακολουθείται η καθορισμένη σειρά προτεραιότητας μεταξύ των υποψηφίων ληπτών.
Τέλος, είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε τη διαφορά μεταξύ δωρητή και δότη οργάνων, έτσι όπως την ορίζει ο ΕΟΜ. Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να προσφέρει τα όργανά του προς μεταμόσχευση και κατέχει την «Κάρτα Δωρητή Οργάνων». Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση, ή, ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία.
